مصطفی عظیمی در گفت‌وگو با ایسنا، پیرامون دردهای اسکلتی_عضلانی در بیماران مبتلا به کووید۱۹، اظهار کرد: دو نوع درد اسکلتی_عضلانی داریم که شامل درد حاد و شدید و درد مزمن و طول کشیده، است.

وی با بیان اینکه درد حاد نیز دو نوع است، گفت: نوع اول که در بیماری‌های ویروسی مثل آنفلوانزا و سرماخوردگی شدید شایع است، درد عمومی و منتشر عضلانی است که به آن "میالژیا" هم گفته می‌شود که در پی واکنش سیستم ایمنی بدن به دنبال عفونت ویروسی و ایجاد التهاب رخ می‌دهد.

پزشک متخصص پزشکی ورزشی با اشاره به اینکه بیماری کووید۱۹ در بیماران دردهای حاد ایجاد می‌کند، افزود: به ‌علاوه نوع اختصاصی‌تر درد هم در مبتلایان به بیماری کووید۱۹ اتفاق می‌افتد که با مکانیسم خاصی دردهای اسکلتی عضلانی ایجاد می‌کند، به‌طوری‌که حتی در بررسی‌های عمومی و اولیه آزمایشگاهی کرونا که گلبول‌های سفید و فاکتورهای التهابی را بررسی می‌کنیم، LDH و CPK اختصاصی عضلانی را هم چک می‌کنیم، چراکه کرونا با ایجاد التهاب و آسیب درون سلول‌های عضلانی، این دو فاکتور را نیز بالا می‌برد.

وی دردهای مزمن را نیز به دو شکل عنوان کرد و افزود: نوع اول درد، بیماری‌های قبلی فرد را تشدید می‌کند، مثلاً اگر کسی سابقه دیسک کمر و کمردرد دارد در بیماری کووید ممکن است دچار کمردرد شدیدتر شود و یا اگر آرتروز گردن داشته باشد دچار گردن درد شدید می‌شود، چون قبلاً یک سری اختلالات در بدن فرد مثل ضعف عضلانی، کوتاهی عضلات، اسپاسم و یا ستون فقرات غیر نرمال مثل قوز یا گودی کمر وجود داشته، بنابراین فرد مستعدتر است که در نواحی از بدنش که ضعف دارد، علائم به شکل اغراق‌آمیز و تشدید شده تری بروز پیدا کند.

عضو کالج پزشکی ورزشی آمریکا و استرالیا، حالت دیگر درد در بیماران مبتلا به کووید۱۹ را بروز یک سری علائم طولانی همچون ضعف عمومی، تنگی نفس تا دو سه ماه و درد مفاصل تا یک ماه دانست و افزود: این سه علامت از طولانی‌ترین علائمی هستند که بعد از درمان کووید ممکن است باقی بمانند، در حالی که بقیه علائم ممکن است طی دو سه روز تا یک هفته خوب شود، اما درد مفاصل و عضلات به‌خصوص مفاصل، تنگی نفس و ضعف عمومی بدن از علائم طولانی قابل‌توجهی است که در درصد قابل‌توجهی از بیماران وجود دارد.

وقتی اختلالاتی در بدن فرد وجود داشته باشد مثل ضعف عضلانی، کوتاهی عضلات، اسپاسم و یا ستون فقرات غیرنرمال مثل قوز یا گودی کمر، فرد مستعدتر است که در نواحی از بدنش که ضعف دارد، علائم به شکل اغراق‌آمیز و تشدید شده بروز پیدا کند چرا درد در برخی از مبتلایان به کووید شدیدتر است؟ وی در پاسخ به این سؤال که چرا این دردها در برخی از مبتلایان به کووید شدیدتر است، توضیح داد: ما معمولاً طیفی از علائم را در بیماری‌های ویروسی به‌خصوص در کووید۱۹ داریم که از ناقل بدون علامت تا مرگ بیمار می‌تواند گسترده باشد. این مسئله می‌تواند به میزان کشندگی ویروس، بیماری‌زایی و جهش‌های ویروس بستگی داشته باشد، به‌عنوان نمونه کسانی که در بیمارستان‌ها و بخش آی سی یو کار می‌کنند، به ویروس‌هایی با میزان کشندگی بالاتر مبتلا می‌شوند و علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند.

این متخصص پزشکی ورزشی با بیان اینکه هرچه میزان ویروس در بدن افراد بیشتر باشد می‌تواند علائم بیشتری ایجاد کند، گفت: سیستم ایمنی بدن افراد نیز در این مسئله دخیل است، تا جایی که کسی که آمادگی جسمی و عضلات قوی دارد در مقایسه با کسی که تناسب‌اندام خوبی ندارد و از قبل اختلالات اسکلتی_عضلانی و دردهای این‌چنینی داشته، احتمالاً علائم کمتری خواهد داشت.

راهکارهای کاهش دردهای حاد در بیماران

وی با اشاره به راهکارهایی برای کاهش دردهای حاد در بیماران کووید، اظهار کرد: در فاز حاد اگر التهاب تورم در مفاصل باشد باید وزن گذاری بر روی مفصل کم شود، مثلاً در مورد درد زانو، بیمار کمتر باید راه برود و کمتر وزن خود را روی زانو بیندازد، یخ گذاری روی ناحیه درد هم می‌تواند مؤثر باشد به شکلی که هر یک ساعت، به مدت ۱۵ دقیقه یخ خردشده را در داخل پلاستیک گذاشته و با استفاده از یک‌لایه پارچه که مانع تماس مستقیم یخ با پوست شود، کیسه یخ را روی مفصل گذاشت که باعث کاهش تورم و التهاب می‌شود.

عظیمی با بیان اینکه با دردهای حاد در بیماران مبتلا به کووید مثل یک آسیب‌دیدگی حاد برخورد می‌کنیم، گفت: کاهش وزن گذاری، بالا بردن عضو، یخ گذاری و کاهش فعالیت می‌تواند التهاب عضو را کم کند و همچنین داروهای مسکن و ضدالتهابی که البته بهتر است با نظر پزشک باشد، مثل استامینوفن، ناپروکسن، ایبوبروفن و داروهایی از این‌ دست می‌تواند درد را به‌صورت مقطعی کاهش دهد.

متخصص پزشکی ورزشی تأکید کرد: در کنار اقدامات اولیه برای کاهش التهاب و مصرف دارو، پیشنهاد می‌شود بیمار به مقدار فراوان آب بنوشد. اگر کمبود ویتامین دی دارد به مدت هشت هفته، هر هفته یک عدد و سپس ماهی یک عدد قرص ۵۰ هزار ویتامین دی مصرف کند، اما اگر کمبود ویتامین دی ندارد هر ماه یک عدد قرص ۵۰ هزار و همچنین مکمل‌های زینک، سلنیوم و منیزیم استفاده کند.

مکمل‌های دارویی و غذایی برای تقویت سیستم ایمنی

وی در مورد جایگزین مکمل‌های دارویی برای تقویت سیستم ایمنی افراد سالم و نیز بیماران درگیر کووید، اظهار کرد: در صورتی‌که به مکمل‌های دارویی دسترسی نباشد، منبع خوبی از روی، سلنیم و منیزیم در نان‌های غنی‌شده با غلات مثلاً با آرد گندم، جو، جوی دو سر و همچنین حبوبات مثل انواع لوبیاها و بلغور، سبزی‌ها مثل اسفناج و همچنین تخم‌مرغ، آجیل به‌خصوص بادام و بادام‌زمینی و نیز میوه‌های متنوع و سبزی‌هایی مثل سیر و پیاز می‌تواند منبعی غنی برای افراد باشد.

بهبود وضعیت خلقی و جلوگیری از ضعف سیستم ایمنی با کنترل استرس

عضو کالج پزشکی ورزشی آمریکا و استرالیا، کنترل استرس و افزایش آرامش را راهکار دیگری برای کاهش درد در بیماران کووید برشمرد و افزود: افراد سالم و بیماران می‌توانند با روش‌های مختلف مثل تکنیک‌های تنفسی، مراقبه و گوش دادن به موسیقی، استرس‌ خود را کنترل کنند که باعث بهبود وضعیت خلقی فرد و جلوگیری از ضعف سیستم ایمنی می‌شود.

وی با اشاره به‌سختی فعالیت‌های بدنی در بیمارانی که دچار درد هستند و نیز خستگی زودرس و تنگی نفس که از علائم اصلی طولانی کووید است، گفت: بهتر است این بیماران سه تکنیک را مدنظر داشته باشند. اول تقسیم‌بندی فعالیت‌ها در طول هفته، مثلاً چند فعالیت مهم و سنگین را پشت سر هم انجام ندهند و بین آن‌ها فاصله بیندازند. دوم توجه به میزان استراحت بین فعالیت‌های روزانه تا دچار ضعف و بی‌حالی و رخوت و خستگی نشوند. سوم اولویت‌بندی کارها، به‌طوری‌که کارهایی که اهمیت بیشتری دارد را در اولویت انجام قرار دهند و کارهای کم‌اهمیت‌تر را به آینده موکول کنند. این برای کسانی است که دردهای اسکلتی عضلانی قابل‌توجه و ضعف و خستگی ناشی از بیماری کووید دارند.

بیماران سه تکنیک را مدنظر داشته باشند. اول تقسیم‌بندی فعالیت‌ها در طول هفته، مثلاً چند فعالیت مهم و سنگین را پشت سر هم انجام ندهند و بین آن‌ها فاصله بیندازند. دوم توجه به میزان استراحت بین فعالیت‌های روزانه تا دچار ضعف، بی‌حالی و خستگی نشوند. سوم اولویت‌بندی کارها، به‌طوری ‌که کارهایی که اهمیت بیشتری دارد را در اولویت بگذارند و کارهای کم‌اهمیت‌تر را به آینده موکول کنند.بی‌تحرکی، عاملی برای تحلیل عضلانی و افزایش دردها عظیمی با بیان اینکه پس از بهبودی بیمار و گذشتن از شرایط حاد و شدید، بهتر است یک فعالیت فیزیکی سبک داشته باشد، افزود: مثلاً فعالیت فیزیکی سبک و پیاده‌روی آهسته داشته باشند و نباید فعالیت‌های شدید مثل دویدن که منجر به عرق کردن و افزایش بالای ضربان قلب می‌شود، انجام دهند. از سوی دیگر باید مانع از بی‌تحرکی طولانی شد، چراکه بی‌تحرکی خود عاملی برای تحلیل عضلانی و افزایش دردها به دنبال ضعف‌های ایجادشده خواهد بود.

این متخصص پزشکی ورزشی با بیان اینکه بیمار بهبودیافته کووید در کنار فعالیت هوازی، می‌تواند فعالیت‌های قدرتی سبک داشته باشد، تصریح کرد: منظور از فعالیت‌های قدرتی، وزنه سنگین و دمبل زدن نیست، بلکه منظور این است که فرد با کمک وزن خودش، تمرین انجام دهد، مثلاً چندین بار روی صندلی بنشیند و بلند شود، یا تمرینات قدرتی بازویی با وزنه‌های کوچک مثل وسایل یک کیلوگرمی داخل منزل انجام دهد.

عضو کالج پزشکی ورزشی آمریکا و استرالیا، یادآور شد: این شدت فعالیت‌ها برای افرادی که به بیماری کووید مبتلا شده‌اند توصیه می‌شود، اما برای فرد سالم، فعالیت فیزیکی باید با شدت متوسط باشد، مثلاً پیاده‌روی که نه در حد قدم زدن ساده که برای مبتلایان پیشنهاد شد باشد و نه آن‌قدر شدید که منجر به عرق ریختن و افزایش زیاد ضربان قلب شود. به‌طوری کلی بیماران، فعالیت‌های ساده و سبک و افراد سالم فعالیت متوسط انجام دهند، اما بهتر است هر دو گروه بیماران و افراد سالم، فعالیت بدنی شدید انجام ندهند.

فعالیت بدنی شدید و افت کوتاه‌مدت سیستم ایمنی بدن

وی با تأکید بر اینکه فعالیت فیزیکی با شدت متوسط باعث افزایش ایمنی بدن می‌شود، گفت: این موضوع به بهبود سیستم ایمنی افراد سالم کمک می‌کند، درحالی‌که همان‌طور که گفته شد فعالیت فیزیکی شدید باعث افزایش زیاد ضربان قلب شده و نفس‌ها به شماره می‌افتد، تعریق زیاد می‌شود و باعث می‌شود برخلاف فعالیت بدنی متوسط، کیفیت سیستم ایمنی بدن برای مدت کوتاهی افت پیدا کند.

این متخصص پزشکی ورزشی با بیان اینکه در مجموع در ارتباط با انواع دردهای حاد و مزمن در بیماران مبتلا به کووید پیشنهاد می‌شود افراد اقداماتی برای کاهش التهاب اولیه با مصرف داروهای مسکن و اقدامات حمایتی تغذیه‌ای مثل نوشیدن آب و مصرف زینک، سلنیم، منیزیم و مواد غذایی غنی از آن‌ها داشته باشند و در کنار آن فعالیت بدنی که شدید نباشد انجام دهند.

وی خاطرنشان کرد: بیماران مبتلا به کووید و یا افراد مشکوک به بیماری درصورتی‌که در یک مفصل دچار درد شدید شوند و گرمی، قرمزی و تورم قابل‌توجه پیدا کند و یا علائم دیگری همچون اختلال سطح هوشیاری و اختلال تعادل در کنار تب و لرز و علائم عمومی عفونت‌های ویروسی تنفسی باید حتماً به اورژانس بیمارستان مراجعه کند و درمان‌های خانگی در این موارد به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود.