اردشیر بهرامی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به این‌که فرهنگ به مجموعه‌ای از آداب و سنن گفته می‌شود که از پیشینیان به ما رسیده، اظهار کرد: تاب‌آوری فرهنگی و اجتماعی نقش بسیار مهمی در مدیریت بحران شیوع کرونا و دوران پسا کرونایی دارد.

وی با اشاره به این‌که این اولین بار نیست که یک بیماری همه‌گیر جامعه انسانی را گرفتار کرده و به بشر یادآوری می‌کند که ریسک‌ها و مخاطره‌ها، همراه همیشگی بشر است، عنوان کرد: هزاران سال است که بیماری‌های واگیردار نفس انسان را بریده‌ و بارها میلیون‌ها تن را به کام خود کشانده‌اند.

بهرامی با بیان اینکه بعضی از فرهنگ‌ها آمیخته با زندگی روزمره و اجتناب ناپذیرند، گفت: کرونا بر فرهنگ معنوی تأثیر زیادی نگذاشته اما اثرات آن بر فرهنگ مادی قابل مشاهده است، به عنوان مثال شیوع این ویروس بر روند غذایی ما تأثیرگذار بوده به طوریکه در برخی موارد محدودیت‌هایی درنظر گرفته‌ایم و از مواد غذایی که احتمال می‌دهیم آلوده به ویروس است کمتر استفاده می‌کنیم همچنین صرفه‌جویی در خرید ملزومات زندگی مانند خوراک و پوشاک نیز دیده می‌شود.

این جامعه‌شناس ادامه داد: کرونا تأثیرات مثبت و منفی بر روابط خانوادگی داشته است، از جمله تاثیرات مثبت آن ارتباط بیشتر اعضای خانواده با هم است و این افزایش ارتباط باعث شده که اعضا تعامل بهتری با هم داشته باشند بنابراین این موضوع هم عامل وفاق اجتماعی ـ خانوادگی را به همراه دارد و هم افراد به خانواده خود نزدیک‌تر شده‌اند.

وی در رابطه با تأثیر مخرب کرونا ویروس بر روابط خانوادگی، بیان کرد: ممکن است در برخی موارد، ناسازگاری‌هایی بین اعضای خانواده به وجود بیاید که تأثیرات مثبت و منفی یاد شده در وهله اول به تربیت افراد در خانواده برمی‌گردد.

بهرامی با اشاره به این‌که احتمال می‌رود تأثیر این ویروس بر روابط خانوادگی حدود ۶۰ درصد باعث تعامل، همدلی و نزدیک شدن افراد خانواده به یکدیگر و به وجود آمدن راحتی بیشتر در خانه شده، عنوان کرد: تأثیری که کرونا روی همه اقشار جامعه گذاشت این بود که باعث شد قدر داشته‌هایمان را بدانیم همچنین همدردی بین مردم افزایش پیدا کرد که نمونه آن توجه بیش‌از پیش به کادر پزشکی است و البته این موارد بازخورد فرهنگی و معنوی بین مردم بود.

این جامعه‌شناس با اشاره به این‌که مهم‌ترین بازخورد کرونا ویروس این است که طبیعت از دست آدم‌ها نفس کشید و همزمان با تولد بهار زمین حال خوبی را تجربه کرد، بیان کرد: این ویروس روی آداب و ‌رسوم تأثیر نگذاشته است چراکه آداب و رسومی مانند نوروز یا چهارشنبه سوری با یکبار انجام ندادن به فراموشی سپرده نمی‌شوند و در اصل آداب و رسوم معنوی تنها چیزی است که بشر نمی‌تواند بلافاصله در آن تغییر به وجود آورد.

وی اظهار کرد: کرونا روی نمود اجتماعی ما تأثیر گذاشته است و به عنوان نمونه اگرچه امسال دید و بازدید نوروز انجام نشد اما تبریک‌ها از طریق تلفن و فضای مجازی صورت گرفت، در واقع تغییراتی که به علت وجود این ویروس در زندگی و مسائل مادی مردم به وجود آمده نهایتاً تا سه ماه پایدار است چراکه انسان‌ها به سختی تغییرات را می‌پذیرند.

بهرامی با بیان اینکه با شیوع کرونا دانش بومی و تجارب نیز تأثیرات خود را در جامعه نمایان کرد، گفت: به علت اینکه مردم در این مدت به سلامت خود اهمیت فراوان می‌دهند از تجارب و دانش بومی داروهای گیاهی نیز استفاده شد و تنها چیزی که در روزهای کرونایی به کمک ما آمده و ملزم به انجام آن شدیم استفاده از دانش بومی و طب سنتی است.

این جامعه‌شناس بیان کرد: با هر بار همه‌گیری بیماری‌های هولناک، سالم‌ها بیماران را از جامعه طرد و دور کرده و گمان کرده‌اند که با خشکاندن بیماران خواهند توانست از سلامت جامعه محافظت، سالم‌ها را حفظ و امنیت و سلامت را به جامعه بازگردانند.

وی عنوان کرد: بیماری‌ها هر بار با شکل و شمایل تازه‌ای در زندگی انسان‌ها به گردش درآمده‌اند و کم‌توانی انسان در مقابل خود را به تصویر کشیده و در تاریخ ثبت کرده‌اند و با ارتقای تاب‌آوری در محیط زندگی و با انتخاب سبک‌های زندگی متعادل، سازگار و تاب‌آور و زندگی در کنار این مداخله‌گرهای مزمن را ممکن ساخته‌اند.

بهرامی با اشاره به این‌که اکنون جهان با بیماری کرونا مواجه شده که به تعبیر مقام معظم رهبری یک مشکل بزرگ و خطرناکی برای بشریت است، افزود: این بیماری از یک‌سو انسان مدرن و مدعی رسیدن به قله‌های علم را با چالشی جدی مواجه ساخته، از سوی دیگر پرده‌های غفلت، خود فراموشی و خدا فراموشی را از دیدگان انسان‌ها برافکنده و از سوی دیگر می‌رود تا ابهت مدعیان قدرت‌های مادی و سروری جهان را فروریزد.

این جامعه‌شناس در تحلیل این سخن مقام معظم رهبری که «ملت ایران در این آزمون خوش درخشید، ملت ایران در آزمون کرونا، در این بیماری عمومی، این وبای مدرن خوب درخشید»، گفت: این درخشش مثال‌زدنی در این آزمون بزرگ معلول عوامل بسیاری است که اصلی‌ترین آن، ایمان راسخ به خداوند، اعتقاد به معاد و زندگی پس از مرگ و عشق و تأسی به ساحت نبی اکرم(ص) و اهل‌بیت پاک آن حضرت است.

وی با اشاره به این‌که انسان مؤمن جهان را میدان آزمون‌های بزرگ الهی می‌داند و می‌کوشد با صبر، استقامت و استمداد از ذات الهی از آزمون‌ها و فرازوفرودهای زندگی به‌درستی و سربلندی عبور کند، بیان کرد: بدون شک همین ایمان آگاهانه و راسخ به ارتقاء تاب‌آوری در محیط زندگی فردی و اجتماعی می‌انجامد و انسان مؤمن و جامعه اسلامی ما را در تحمل ناملایمات و بحران‌های احتمالی در حوزه‌های گوناگون استوار می‌کند.

بهرامی با استناد به آیه شریفه: «اِن الذین قالوا رَبُنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائکه الاتخافوا و لا تحزنوا و ابشرو بالجنهٔ آلتی کنتم توعدون» گفت: استقامت، تاب‌آوری و تحمل سختی‌ها از لوازم جدا ناشدنی ایمان به خداوند است، و از سویی همین ایمان و استقامت اصلی‌ترین عامل زمینه‌ساز آرامش روحی و روانی فرد و جامعه است که طبق آیه شریفه و وعده قطعی خداوند با نزول فرشتگان الهی و حمایت و پشتیبانی مؤمنان در سختی‌ها و بشارت به سعادت ابدی تحقق می‌یابد.

این جامعه‌شناس ادامه داد: اینکه قرآن کریم به بیان روشن اعلام می‌کند که همراه با هر سختی گشایشی نیز وجود دارد، باعث می‌شود که انسان مؤمن در همان زمان که با سختی دست‌وپنجه نرم می‌کند با همه وجود به گشایش و راحتی وعده داده‌شده الهی نیز امید راسخ داشته باشد و همین امید است که تاب‌آوری در مقابل سختی‌ها را ارتقا می‌بخشد و در حقیقت تهدیدها را به فرصت‌ها تبدیل می‌کند.

وی با اشاره به این‌که با ظهور و پیش آمدن بحران‌ها و تهدیدهای فراگیر از قبیل کرونا و چگونگی درگیر شدن افراد و شهروندان یک جامعه با آن می‌توان به‌درستی به میزان تاب‌آوری جامعه و عوامل مؤثر در آن دست‌یافت، افزود: مردم ایران در این آزمون بزرگ جهانی با تکیه‌ بر داشته‌های ایمانی، اعتقادی، فرهنگی و انسانی خود ثابت کرد که همچنان یک ملت شاخص و نمونه است.

بهرامی با اشاره به اینکه فداکاری کادر درمانی کشور که جان و سلامت خودشان را در خدمت مردم قرار دادند خیلی با اهمیت و باعظمت است، تاکید کرد: رنج دوری از خانواده را تحمل کردن؛ حتی در نوروز و تعطیلات نوروزی هم خیلی از این‌ها به خانواده‌هایشان سر نزدند؛ دچار بی‌خوابی، فشارهای عصبی ناشی از برخورد با بیمار بدحال؛ این‌ها همه را به جان خریدند و یک خاطره خوشی از دستگاه و مجموعه‌های درمانی کشور در ذهن این ملت به‌جا گذاشتند، که نشان از فهم‌پذیری و مدیریت پذیری آنان داشت.

این جامعه‌شناس افزود: طلاب و دانشجویان جهادی، هزاران بسیجی پرتلاش در بخش‌های مختلف کشور و آحاد مردم، خدمات با ارزشی که واقعاً از توصیف بالاتر است، ارائه کردند و مردم هم با مجاهدت و مشارکت خود صحنه‌های جالب و شگفت‌انگیزی را به وجود آوردند؛ که این مجاهدت‌ها در هیچ کشوری دیده نشد این نشان از ایمان، روحیه گذشت و همدلی و انصاف و برادری و فهم‌پذیری و مدیریت پذیری بحران در بین مردم ایران دارد.

وی با اشاره به این‌که تاب‌آوری اجتماعی و فرهنگی بخش قابل ‌تغییر در نظام اجتماعی است که همواره با دو شاخص سرمایه اجتماعی و ظرفیت تطبیق‌پذیری همراه است، بیان کرد: در بحث سرمایه اجتماعی، به کیفیت روابط اعضای جامعه منتهی می‌شود که نمود آن در مشارکت، اعتماد و انسجام اجتماعی، ارتباطات میان شبکه‌های اجتماعی و ... دیده می‌شود. این مؤلفه از توان و قدرت خاصی صحبت می‌کند که در مقابل هجوم بحران قدرت برگشت‌پذیری دارد، که آن را در میان مردم ایران مشاهده کردیم.

بهرامی عنوان کرد: ظهور بیماری کرونا و شیوع آن باعث شد تا پژوهشکده مطالعات میان فرهنگی وابسته به معاونت فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی مطالعات پژوهشی متعددی با محورهای؛ تأثیر ویروس کرونا بر تاب‌آوری سیاسی، تأثیر ویروس کرونا بر تاب‌آوری اقتصادی، ویروس کرونا و فرهنگ کتاب‌خوانی، ویروس کرونا و کسب‌وکارهای خانگی، تأثیر ویروس کرونا بر تاب‌آوری اجتماعی، ویروس کرونا و اقتصاد ملی، ویروس کرونا و کیفیت آموزش، تأثیر ویروس کرونا بر کسب‌وکارها، ویروس کرونا و بازنگری درباره مدل کسب‌وکار سازمان‌ها و دانشگاه‌ها در دستور کار خود قرار دهد.