امید کرمانی‌ها: «پنجره دیپلماسی برای همیشه مقابل ایران باز نمی‌ماند»، جمله ای که بارها وبارها غربی ها در دوره دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بیان کردند تا در نهایتبه مذاکرات عمان انجامید. مذاکراتی که هرچند محمود احمدی نژاد اخیرا اعلام کرد باآن مخالف بوده اما حسین شیخ الاسلام قائم‌مقام اسبق وزارت امور خارجه با رد این ادعا، جزئیاتی از شتاب او برایمذاکره با آمریکا در عمان را افشا کرد(اینجا) وگفت «احمدی‌‌نژاد بدون اطلاع و هماهنگی با مقامات عالی‌رتبه نظام، مذاکره با آمریکایی‌هادر عمان را کلید زد، احمدی‌نژاد به وزارت‌ خارجه دستور داد که هیئتی را برایمذاکره با آمریکایی‌ها به عمان بفرستد و حتی برخی مقامات رسمی وزارت امور خارجه کهاکنون نیز مسئولیت دارند، به عمان رفتند.»

برخی معتقدند مذاکرات عمان مقدمه، فصلجدید گفتگوهای ایران و ۱+۵ همزمان با آغاز کار دولت یازدهم شد. ایران اراده جدیخود را برای به نتیجه رسیدن گفتگوهای ۱۰ ساله نشان داد و جریان آلارم دادن‌ها ۱۸۰درجه تغییر کرد چراکه این دفعه ایران دائم به طرف غربی یادآور می شد «پنجرهدیپلماسی اش برای همیشه باز نمی‌ماند». نهایتا بعد از قریب به ۲ سال طرفین به توافقی برد-برددرباره حل پرونده هسته ای رسیدند.

هرچند در روزهای نخستدلواپسان به برد-برد خواندن توافق هسته ای کنایه می زدند و انتقادهایی تند به برجامداشتند و می گفتند «ایران همه امتیازها را داد و از ۱+۵ هیچ امتیازی نگرفت»؛ اما گذشتقریب به ۳ سال، نقض آن تحلیل ها را مشخص کرد. دونالد ترامپ گفت «چون ایالات متحدهآمریکا در جریان برجام کاملاً متضرر شد و ایران بدترین توافق را به دولت اوباما تحمیلکرد‌، واشنگتن از برجام خارج می شود تا به این تحقیر پایان دهد».

ایران پس از برجام

بعد از اجرایی شدن تصمیمترامپ، صداهای متنوعی در فضای سیاسی کشور شنیده شد، برخی این اتفاق را نشانه پیروزیدیپلمات های کشور توصیف کردند چراکه آمریکا را به واکنش غیردیپلماتیک و خلاف عرفبین الملل وادار و این مسئله دولت ترامپ را در جهان منفعل کرد؛ در مقابل دلواپسانیهستند که از وضعیت به وجود آمده برای طرح دوباره امیال خود علیه دولت روحانی بهرهمی برند. اما فارغ از دیدگاه ها و اختلاف نظرهای سیاسیون، دیپلمات ها روزهای سخت وپرفشاری را سپری می کنند. آن هم در پی رئیس جمهور مبنی بر اینکه «وزارتخارجه با اعزام فوری هیأت‎های مذاکراتی، گفتگوهای مستقیم با چین، روسیه و کشورهایاروپائی در مورد الزامات تداوم برجام و تضمین های اجرائی ضروری برای عادی سازی وگسترش روابط اقتصادی ایران با دیگر کشورها را برنامه ریزی کند».(اینجا)

اروپایی ها درمواضعی صریح به حفظ برجام تأکید (اینجا) ودر بیانیه ای مشترک اعلام کرده‌اند «دولت‌های ما نسبت به حصول اطمینان از اجرای اینتوافق متعهد می‌مانند و با سایر جناح‌های این قرارداد در این راستا همکاری می‌کنندو این همکاری شامل حصول اطمینان از ادامه مزایای اقتصادی برجام برای مردم ایران درارتباط با این توافق است». با این حال برخی کارشناسان اقتصادی و دیپلماتیک به استناد عجیبن بودن اقتصاد اروپا با اقتصاد آمریکا، تعامل بانک های اروپایی با بانک های آمریکایی و داد و ستد شرکت های اروپایی با شرکت های آمریکایی نسبت به اینکه اروپایی ها پایبندی صددرصدی به برجام نشان دهند امیدوار نیستند. در صورت تحقق این نگاه بدبینانه بازماندن پنجرهدیپلماسی سخت تر و سخت تر می شود. تندترین تعبیری در این زمینه از آن سردار غیب‌پرور رئیس سازمان بسیجمستضعفان بود که گفت: «به نظر می‌رسد دیپلماسی به پایانرسیده است» (اینجا).

دیپلماسی نظامی در مدد دیپلماسی خارجی

در این اوضاع حساس که وزارتخارجه مسئولیت سنگینی برعهده دارد، به نظر می‎رسد که رجال نظامی نیز ردای دیپلماتیک به تن کرده و «فرزندان انقلاب» را در این مسیر یاری می کنند. به این ترتیب به جای استفاده از قدرت سخت، مسائلنظامی و همکاری های دوجانبه و چندجانبه در قالب گفت‌وگو و مذاکرات مورد بحث وتبادل نظر کشورها قرار می گیرد. نشست فرماندهان عالی‌رتبه نظامی‌ کشور با همتایانخارجی برای حل مسائل منطقه ای و بین المللی در همین راستا قابل ارزیابی است.

در چند هفته ای کهدیپلمات ها مشغول رایزنی با مقامات اروپایی، پکن و مسکو هستند، تقویت نفوذ استراتژیکایران در منطقه و ارتقای سطح همکاری های نظامی با دیگر کشورها می تواند صحنه جدیدیرا در صفحه شطرنج منطقه و جهان پدید آورد.

سردار محمدحسین باقری رئیسستاد نیروهای مسلح و امیر سرتیپ حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از سالگذشته ورود جدی به عرصه دیپلماسی نظامی داشتند. آنها رایزنی‌های فشرده‌ای را دربارهگسترش دامنه مناسبات و همکاری های نظامی در حوزه آموزشی، فنی، دفاعی و تسلیحاتی باهمتایان خارجی خود پیگیری کردند. سردار باقری به ترکیه، سوریه و روسیه و امیرسرتیپ حاتمی به عراق و روسیه سفر کردند، همچنین در تهران نیز میزبان فرماندهانعالی نظامی دیگر کشورها همچون رئیس ستاد ارتش پاکستان بودند. در هفته ای که گذشت نیز این دو مقام عالی رتبه نظامی با فرمانده ارتش بولیوی و وزیر دفاع افغانستان به گفتگو نشستند.

هم افزایی و تقویت نفوذکلام دیپلماسی کشور با همکاری نظامیون و دیپلمات ها برای مقابله با تهدید خارجیموضوعی است که دولت نیز به آن تأکید دارد و در اطلاعیه ای اعلام کرد «در شرایطحساس کنونی که بار دیگر، دولت زیاده خواه امریکا، زبان به تهدید ایران گشوده است،از همه شخصیت‌ها و گروه‌های وفادار به انقلاب اسلامی انتظار می‌رود که با پیروی ازرهنمودهای مقام معظم رهبری، به انسجام و وحدت ملی مدد رسانند و با حمایت از مواضعدولت در صحنه بین المللی، به جهانیان نشان دهند که مردم ایران یکپارچه و یک صدا،در مقابل ناقضان عهد، ایستادگی و از حقوق خود دفاع خواهند کرد» (اینجا).